Ik was alweer thuis, toen ik me realiseerde dat ik op Grafi+Sign iets had ‘gemist’. De penetrante geur van solventen die, alle afzuiginstallaties ten spijt, het laatste decennium vrijwel elke signbeurs begeleidt. Zal dit dan toch het effect zijn van de opmars van UV-inkten, vroeg ik me af.
Al moeten ook daar veiligheidsregels in acht worden genomen, want overdadige blootstelling aan ozon of contact met niet volledig uitgeharde UV-inkt is net zo goed slecht voor de gezondheid. Niettemin vond ik het letterlijk een verademing dat mijn reukorgaan niet werd geprikkeld door oplosmiddelen.
Helaas kan ik dat nog lang niet van alle signshops zeggen. Soms verbaas ik me over wat ik aantref. Een solventprinter die bijna 24 uur per dag, zonder afzuiging, staat te draaien, terwijl een dtp-er er met zijn neus bovenop zit. Kennelijk hebben hij en zijn werkgever nog nooit van het Organisch Psycho Syndroom (OPS), beter bekend al de schildersziekte, gehoord.
Te gek voor woorden als je bedenkt dat de schilders- en zeefdrukbranche als sinds 2000 met de vervangingsplicht hebben te maken. Vermindering van de blootstelling aan oplosmiddelen is een van de vier speerpunten van het arboconvenant Grafimedia, waardoor UV-zeefdruk aan een ware hausse begon.
Het lijkt wel of inkjetprinten overal tussendoor glipt. Dat ontslaat een werkgever echter niet van zijn zorgplicht. Dát blootstelling aan organische oplosmiddelen belastend is voor de gezondheid, mag algemeen bekend worden geacht. Hoge en herhaalde concentraties tasten het zenuwstelsel aan, met OPS als mogelijk gevolg.
Meest voorkomende symptomen: traag worden, geheugenverlies, geen twee dingen tegelijk kunnen doen en concentratiestoornissen. Meest extreem is verandering van de eigen persoonlijkheid. Deze symptomen blijven vaak voortduren, ook als de patiënt niet meer met vluchtige stoffen werkt.
Probleem was dat de ziekte moeilijk medisch is vast te stellen met neurologisch of neurofysiologisch onderzoek. De diagnose hing louter af van neuropsychologisch onderzoek; voor velerlei uitleg vatbaar en voer voor juridisch getouwtrek bij schadeclaims. Maar daarin is nu verandering gekomen.
OPS-patiënten hebben aantoonbare afwijkingen in hun hersenen als gevolg van het contact met organische oplosmiddelen, melden onderzoekers van het AMC in Amsterdam, waar ook het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (www.beroepsziekten.nl) is gevestigd. Als eersten laten zij een verband zien tussen de symptomen, de mate van blootstelling aan schadelijke stoffen en structurele veranderingen in het hersenweefsel.
U bent als werkgever dus gewaarschuwd. Of het nu inkten of reinigingsmiddelen betreft, pak het gebruik van organische oplosmiddelen bij de bron aan. Met de verplichte Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E-scan) moet deze mogelijke angel al zijn komen bovendrijven. Maar ook de werknemer heeft een verantwoordelijkheid. Regels zijn nodig, maar in dit soort zaken gaat het vooral om de juiste mentaliteit. Voorkomen is altijd beter, zeker als genezing niet aan de orde is.
Wouter Mooij
Hoofdredacteur Sign+Silkscreen Magazine